Licht
De juiste aquariumverlichting
Ons voorbeeld voor de perfecte aquariumverlichting is en blijft de zon aangezien dieren en planten zich in de loop van de evolutie aan het zonlicht hebben aangepast. Enkele uitzonderingen hierop zijn grotbewoners en nachtactieve aquariumbewoners die zich hiervoor niet interesseren.
Ook voor de vissen zelf is het exacte spectrum of de lichttemperatuur van de aquariumverlichting niet wezenlijk van belang. Het is eerder onze persoonlijke smaak die de voorkeur geeft aan een bepaald type verlichting. Bij planten is de situatie volkomen anders: Ze gebruiken spectrale bestanddelen van zonlicht voor de energiewinning in de fotosynthese. Wanneer het aangeboden, zichtbare licht qua samenstelling teveel van zonlicht afwijkt stokt de fotosynthese en kunnen de planten niet optimaal groeien. Om deze reden dienen we altijd te streven naar een zongelijkend spectrum.
Er zijn vissoorten die niet van fel licht houden. Daar u deze vissoorten vermoedelijk niet alleen en met planten verzorgt is het aanpassen van het licht niet zinnig. Hiervoor is het echter van belang dat deze vissoorten plaatsen hebben waar ze zich kunnen terugtrekken en verstoppen. Drijvende planten, houten wortels, stenen en planten bieden de mogelijkheid om ook in een goed verlicht aquarium "duistere" plaatsen te creëren.
Het juiste licht voor aquariumplanten
Wanneer u uw aquarium met een krachtige bouwlamp verlichten, zult u dit niet alleen aan een stijgende stroomrekening merken, maar ook aan de problematische plantengroei. De sterke lichtintensiteit alleen is niet voldoende!
Alle planten (land en water) hebben zich gedurende hun evolutie aangepast aan het volle spectrum van zonlicht en gebruiken de energie voor de fotosynthese ofwel voor de productie van voedsel. Voor de fotosynthese heeft de plant water, CO2 (kooldioxide) en het hele spectrale bereik van zonlicht nodig (zichtbaar in regenboog of prisma) als energieleverancier. Hieruit produceert hij suiker (voeding) en als ‘afvalproduct’ komt zuurstof vrij.
Ledverlichting biedt, in vergelijking met TL buizen, de mogelijkheid energie te besparen, de hoeveelheid licht te vergroten en de lichtkleur individueel aan te passen. Voor beplante aquaria is het van belang dat de ledverlichting twee eigenschappen bezit: Het licht dient absoluut een volspectrum evenals een hoge PAR waarde te hebben.
Het verschil tussen TL buizen voor woon- of badkamer en speciale buizen voor de aquaristiek zijn de geproduceerde aantallen en het spectrum. Voor onze woonruimtes is alleen onze optische indruk doorslaggevend terwijl voor plantenaquaria ALLE spectrale bereiken van het zichtbare licht essentieel zijn. Om deze reden heeft JBL volspectrumbuizen ontwikkeld. Binnen de volspectrumbuizen zijn er dan nog weer verschillen die wij zelfs met het blote oog goed kunnen herkennen: De kleurtemperatuur, gemeten in Kelvin (K) verklaart hoe warm of koud een licht is.
Een daglichtbuis, zoals de JBL SOLAR NATUR met 9000 K oogt eerder koud, terwijl de zonlichtbuis JBL SOLAR TROPIC met 4000 K beduidend warmer oogt. De Deense professor Ole Pedersen heeft bij een vergelijkende test vastgesteld dat de JBL SOLAR TROPIC de meest positieve invloed op de plantengroei heeft!
Rood-blauwe buizen zoals de JBL SOLAR COLOR zijn bijzonder geliefd daar ze de kleuren van de vissen nog sterker doen uitkomen, maar voor een gezonde, krachtige plantengroei zijn ze NIET van nut!
Veel aquariumverlichtingen bevatten twee buislampen. Aan te bevelen is het de "plantenbuis" zoals de JBL SOLAR TROPIC boven de planten in te bouwen, dus achterin, en de tweede buis, ongeacht of het een felle daglichtbuis is zoals de JBL LED SOLAR NATUR of de kleurversterkende buis JBL SOLAR COLOR naar voren boven de vissen te plaatsen.
Metingen tijdens JBL expedities in de tropen resulteerden in Luxwaarden tussen 100.000 (Amazone, Afrika - meer hierover vindt u onder Expedities ) en 160.000 in Australië ( Expeditie 2015 ). Aquariumlampen zijn ver verwijderd van deze natuurlijke waarden! Een 30 Watt buis produceert op 20 cm afstand slechts 1.200 Lux. Een goede hoogglans reflector zoals de X SOLAR Reflect T5/T8 verhoogt de lichtsterkte naar 3.370 Lux. Zo ziet u maar dat de investering in een afdekking met meerdere buizen in vergelijking met slechts een enkele buis heel zinvol is!
Ongeacht of u met tl-buizen of leds verlicht, wordt vaak de volgende vuistregel voor de ideale hoeveelheid licht gepubliceerd: Minder dan 20 lumen/ liter is voor alle soorten planten onvoldoende. Tot 40 lumen/l is voldoende voor planten met een geringe tot gemiddelde lichtbehoefte. 40 tot 60 lumen/l is voor planten die een sterke behoefte aan licht hebben, zoals grassoorten, ideaal. Aquascapers hebben nooit minder licht nodig dan dit. Het aantal lumen vindt u normaal gesproken in de productbeschrijving van uw verlichting. Bij de JBL LED NATUR 44 watt wordt 4800 lumen aangegeven. Wanneer u die 4800 lumen deelt door uw aantal liters, bijv. 200 liter, krijgt u 24 lumen per liter. Wanneer u dan de internetaanbeveling zou volgen, is een ledlamp van 44 watt alleen geschikt voor planten die zwak licht nodig hebben en heeft u voor aquariumplanten die een grotere behoefte aan licht hebben twee JBL LED SOLAR NATUR lichtbalken nodig. Dat is echter NIET zo!!!
Nu komt de PAR-waarde in het spel: Wanneer de lichtkwaliteit niet optimaal op de behoefte van de planten is afgestemd (lage PAR-waarde), helpt ook de grote hoeveelheid licht (lumen) niet! Een bekend voorbeeld hiervan: Voor kantoorverlichting is alleen het aantal lumen bepaald en vaak zo hoog dat het door medewerkers als verblindend wordt omschreven. Bureauplanten, die niet in een vensterbank staan, verpieteren meestal omdat het licht gewoon te fel is, maar geen straling levert die nodig is voor de fotosynthese. En juist deze straling, die relevant is voor de groei, wordt door de PAR-waarde aangegeven. Metingen en experimenten hebben laten zien dat PAR-waarden van meer dan 200, zoals de JBL LED SOLAR NATUR, leiden tot een vermindering van de benodigde hoeveelheid licht en zelfs nog maar de helft (50% !!!) van de hoeveelheid licht nodig is om de groei van planten die behoefte aan licht hebben krachtig te bevorderen. Naast alle metingen kunt u dit als aquariumbezitter ook gewoon observeren: Vervang uw lamp door een JBL LED SOLAR NATUR en begin met een wat gedempt vermogen. Verhoog de hoeveelheid licht en observeer simpelweg uw planten, of ze hier positief op reageren. U zult zien dat uw aquariumplanten, al een gereduceerd lichtvermogen, duidelijk zichtbaar krachtiger groeien dan met de oude verlichting. Vaak heeft u het maximale vermogen niet eens nodig! Alleen bij een aantal plantensoorten en speciaal bij planten die grasmatten vormen, kan het maximale vermogen van de JBL LED SOLAR NATUR nodig zijn.
De juiste verlichting voor aquariums. Wat betekent de PAR-waarde en hoe belangrijk is die voor aquariumplanten?
Bioloog Heiko Blessin legt vanuit het tropische water in Zuid-Japan, de betekenis van de PAR-waarde (fotosynthetisch actieve straling) voor de aquaristiek uit.