De JBl Tanzania workshop, die veranderde in een Afrika Expeditie
Eigenlijk duurt een JBL Workshop een week en vindt plaats op één en dezelfde plek. In Afrika is echter veel anders: 2 dagen regenwoud en savanne aan de voet van de Kilimanjaro, 2 dagen koraalriffen bij Zanzibar en dan nog 3 dagen aan het meer van Tanganjika plus reistijd met 74 personen. Dat had echt alles!
Doel van de JBL Workshops is de vele deelnemers die zich met biotopenanalyses van de dieren bezig houden, voor een betaalbare prijs dichter tot aquaristiek en terraristiek onderzoek te brengen. Zo ervaren aquariumliefhebbers, terrariumliefhebbers, vakhandelverkopers en natuurliefhebbers wetenswaardigheden uit eerste hand in plaats van zich op literatuur, internet of andere twijfelachtige bronnen te moeten richten.
In plaats van safari, grote dieren vanuit een jeep bekijken en een vakantiegevoel, zijn de deelnemers in de leefomgeving van de dieren te voet onderweg, zoeken naar kleine kruip- en kriebeldieren en werken onder wetenschappelijke leiding van specialisten zoals de bioloog Bernd Humberg of Uwe Wünstel, hoofd van het Reptilium Landau, met meetapparatuur en analysekoffers, om meer over de leefgewoontes en levensverwachtingen van hun aquarium- en terrariumbewoners te leren.
De 74 deelnemers uit 10 landen (van Brazilië tot Finland) werden in 8 groepen ingedeeld, die door een specialist/wetenschapper aangestuurd en door een inheemse slangenvanger begeleid werden. Zo kwam het niet tot gedrang en had men niet het gevoel zich in een grote massa voort te bewegen.
Rond de regio Arusha, die van 1000 m hoogte tot mt. Meru met 4560 m reikt, is de omgeving heel verschillend: meren en beken met regenwoud, steppe en droge savanne met groot wild en uitgebreide bosjeslandschappen bieden een afwisselende leefomgeving, die samen met hun bewoners onderzocht wordt. Luxmetingen tonen bij heldere hemel meer dan 100.000 Lux, UV-B metingen tonen waardes tot 386 µW waarbij de relatieve luchtvochtigheid op een bepaalde plaats tussen de 42-90% wisselde, afhankelijk van het tijdstip, en op andere plaatsen wel tot 14% daalde!
In een savannenlandschap aan de voet van mt. Meru, in het zicht van de met sneeuw bedekte Kilimanjaro, werden in een heldere beek onbekende bontbaarzen aangetroffen van het geslacht Haplochromis, waarvan momenteel een genetische analyse van weefselmonsters aan de universiteit van Graz wordt gemaakt. Het gaat hierbij of om een van de met uitsterven bedreigde soort, die vanuit een droog liggend meer in deze beek terecht is gekomen, of om een nieuwe soort.
Het eiland Zanzibar
Voor het tweede deel van de Workshop leidde een één uur durende binnenlandse vlucht naar het eiland Zanzibar, dat niet ver voor de Tanzaniaanse kust in de Indische Oceaan ligt en de beschikking heeft over veel riffen alsook een koraaleiland. Een excursie van een halve dag per boot naar de omliggende riffen maakt het duikers en snorkelaars mogelijk om zich "hun" zeewatervissen en ongewervelden eens helemaal ongestoord in hun natuurlijke leefomgeving te zien en de belangrijkste kenmerken van hun habitat te analyseren.
Opmerkelijk was het, dat enkele riffen sterk bedekt waren met algen hoewel hiervoor geen externe factoren voor geïdentificeerd konden worden. Eventueel zijn voedingsrijke stromingen voor de smeeralgen verantwoordelijk.
Hoogtepunten Meer van Tanganjika
Vanaf Zanzibar leidde een tweede vlucht de Workshop naar de laatste plaats van bestemming, een Lodge, direct aan het meer van Tanganjika gelegen. Bijna elke deelnemer had in zijn aquaristische leven al eens met Cichliden uit het meer van Tanganjika, het op twee na diepste meer op de aarde, te maken en was buitengewoon benieuwd, in hoeverre zijn aquariuminrichting met de echte leefruimte overeen zou komen.
Direct aan de voet van de Lodge konden de deelnemers al snorkelenderwijze ongelooflijk veel bonte baarzen zien: van de Tropheus brichardi en Lamprologinen tot aan Opthalmotilapia zwom het voorbij!
In vlak water tot 5 m diepte was de gehele bodem met vlakke, afgeronde stenen bedenkt met een doorsnede van tot en met 40 cm. Deze stenen worden door puin steeds maar weer geschuurd en vertegenwoordigen voor veel bonte baarssoorten een grens.
De duikende Workshopdeelnemers hadden ook nog de mogelijkheid de vele vissoorten die afhankelijk zijn van diepte te bestuderen. Zo wordt de Tropheus brichardi uitsluitend in vlak water tot ca. 5 m diepte gevonden, terwijl de Tropheus duboisi pas gezien wordt in dieptes van meer dan 30 m. Dr. Koblmüller, specialist betreffende het meer van Tanganjika, van de universiteit van Graz vermoedt, dat de T. brichardi zich in vlak water tegen de T. duboisi heeft verzet en hen naar dieper water verdrongen hebben. Op een diepte van 13 m zagen de duikers voor de eerste keer de majesteitelijke Tanganjika-Cichlide C. fontosa tussen huizengrote steenblokken zwemmen. Deze aanblik was het alleen al waard om 15 zuurstoftanks per vrachtwagen van Arusha naar Kigoma (meer dan 50 uur!) te hebben vervoerd.
Zelden waren zoveel deelnemers rond de JBl watertestenkoffer te vinden als bij het meer van Tanganjika. Iedereen wilde zlef de ongewone waarden bepalen en noteren. Een KH van 16, een GH van 11 en een pH-waarde van 9 vindt men op deze planeet niet zo vaak (ter vergelijk met het meer van Malawi: KH 7, GH 5, pH 8,5). Reden voor deze KH/GH verschuiving zijn altijd sodabronnen die het meer met natriumhydrogeencarbonaten verzorgen, die weliswaar de KH naar boven drijven wegens het natriumaandeel maar niet tot de GH gerekend worden.
De drie dagen aan het meer van Tanganjika waren zeker een hoogtepunt van de Workshop. Günter Winnewisser uit Sandhausen zei in een emotionele bui: "Met de Lamprogus brichardi is mijn interesse voor aquaristiek begonnen waaruit eerst mijn beroep en daarna mijn dierwinkel voortkwam. Deze bonte baars wilde ik eenmaal in mijn leven in de vrije natuur gezien hebben. Deze droom is nu uitgekomen!"
